Làm thế nào một người có thể có kinh nghiệm sau khi chỉ vừa tốt nghiệp đại học? không công ty nào muốn thuê một người lao động không có kinh nghiệm. Nhiều sinh viên sau khi ra trường gửi đi hàng chục CV trên các trang tìm việc làm nhưng không nhiều được nhiều nhà tuyển dụng phản hồi và gọi đi phỏng vấn. Hàng năm ra trường là điều khó khăn nhất trong lịch sử tìm việc cho sinh viên mới tốt nghiệp tìm việc làm và càng ngày càng khó hơn.
Lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ đang được cải thiện nhưng không mở rộng đủ nhanh để hấp thu hết sự gia tăng số lượng của những luật sư, kế toán, nhà sinh học và những tay nghề trẻ khác, nước ta đang có ngày càng nhiều cử nhân tốt nghiệp đại học hơn nhu cầu. Việt Nam có khoảng một triệu học sinh phổ thông tốt nghiệp hàng năm và chỉ khoản 3% trong số họ theo học các trường dạy nghề, trong khi hầu hết những học sinh khác chỉ muốn có bằng đại học.
Số lượng sinh viên tốt nghiệp đại học không thể tìm được việc làm ngày càng gia tăng và nhóm này hiện chiếm 1/5 đội ngũ lao động thất nghiệp của đất nước.
Sự dư thừa?
Bộ Giáo dục cho biết gần 230,000 người có bằng cử nhân hoặc thạc sĩ hiện tại không có việc làm. Để cải thiện chất lượng giáo dục, Bộ giáo dục gần đây đã ban hành chính sách với mục đích hạn chế số lượng sinh viên tại các trường. Vấn đề thất nghiệp có thể là do chất lượng giáo dục đại học nhiều hơn là sinh viên tốt nghiệp. Khoảng 25-30% lực lượng lao động ở các nước phát triển là những người tốt nghiệp đại học, trong khi tỷ lệ này chỉ có 7% ở Việt Nam. Nhiều nhà tuyển dụng nói rằng sinh viên có nhiều hiểu biết trong sách vở nhưng không có khả năng vận dụng những kiến thức đó để tư duy phản biện, sáng kiến, giải quyết những vấn đề phức tạp và làm việc nhóm tốt. Nhiều nhà tuyển dụng muốn tuyển một số kỹ sư, nhưng không ai trong số hàng tá người xin việc làm đáp ứng đủ yêu cầu của họ. Nhiều người lao động không biết ngoại ngữ và không theo kịp sự phát triển trong lĩnh vực của họ. Để nhân viên đáp ứng được các yêu cầu tuyển dụng, công ty phải chi một khoản tiền lớn để đào tạo lại người lao động cả trong và cả ngoài nước.
Sự thiếu hụt các kỹ năng cần thiết ở Việt Nam nghiêm trọng hơn nhiều các nước ASEAN như Singapore, Malaysia, and Thailand. Các kỹ sư địa phương không cập nhật đối với vấn đề thông tin và công nghệ, cũng như thiếu kỹ năng ngoại ngữ và sáng tạo. Các nhà quản lý có kỹ năng quản lý và kiến thức về luật và tài chính bình thường. Lỗ hổng kỹ năng và sự ăn nhập vẫn còn tồn tại giữa lớp học và nơi làm việc.
Vì vậy, bắc cầu những khoảng trống và giải quyết các nhu cầu trong tương lai cho các kỹ năng thông qua giáo dục tốt hơn, hợp tác kinh doanh trong việc phát triển các tiêu chuẩn kỹ năng và chương trình đào tạo là rất quan trọng. Tổ chức Lao động quốc tế đã đưa ra các khuyến nghị giúp Việt Nam tăng cường việc làm, bao gồm việc điều chỉnh kế hoạch kinh tế và nhân lực, chứng chỉ kỹ năng và tăng cường quan hệ đối tác giữa các nhà cung cấp giáo dục và khu vực tư nhân.
Đang chờ đợi?
Nhiều sinh viên tốt nghiệp muốn có việc làm trong khu vực nhà nước- khu vực vốn có rất ít nhu cầu về nguồn nhân lực. Khu vực tư nhân là kén chọn, và trình độ đại học dường như không có hộ chiếu cho sinh viên lọt vào cửa. Ở các thành phố lớn như Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, nhiều sinh viên mới tốt nghiệp làm việc với mức lương thấp.
Tuy nhiên, một số người không làm vậy và chờ đợi các công việc được trả lương cao mà không bao giờ đến vì họ không có khả năng tiếng Anh hoặc hiểu biết và sự tự tin để có khả năng cạnh tranh cho số ít những công việc hàng đầu. Nhiều người thất bại trong việc xin được một công việc văn phòng, nhưng lại không muốn chọn một công việc lao động tay chân, họ cho rằng có nhiều công việc ngoài kia nhưng rất ít chúng đáp ứng được kỳ vọng của họ. Nhiều sinh viên mới tốt nghiệp không muốn làm lao động chân tay mặc dù họ không có công việc hoặc không có tiền bạc. Thay vào đó, họ sống dựa vào cha mẹ. Chờ đợi đã trở thành một nghề nghiệp đối với những người trẻ tuổi.
Quản lý một chuỗi nhà hàng, cà phê và cửa hàng tại thành phố Hồ Chí Minh cho biết, công ty đã thông báo tuyển dụng 20 nhân viên bán hàng và phục vụ nhưng chỉ nhận được vô cùng ít đơn xin việc. Những sinh viên mới tốt nghiệp nên làm những công việc đơn giản để lấy kinh nghiệm và học cách giao tiếp với mọi người thay vì chỉ chờ đợi cho một công việc “áo cổ trắng”. Những công việc là người giáo viên tốt nhất về các kỹ năng mềm mà nhà tuyển dụng tìm kiếm.